GEDRAG IS GEEN TOEVAL, TOCH? 🤔

27/08/2025 B=MAP, behaviour, gedragsmodellen

Waarom doen mensen wat ze doen? Dat écht doorgronden voelt soms een beetje als de holy grail. Of je nu wilt weten waarom klanten iets kopen (of juist niet), hoe je maatschappelijke veranderingen in gang zet, of hoe je collega’s meekrijgt: uiteindelijk draait het allemaal om gedrag. En dat laat zich niet zomaar sturen met één losse interventie of een goedbedoelde boodschap.

Gedrag begrijpen is geen magie, het is structuur. Met een paar slimme modellen kijk je scherper naar wat mensen doen (of laten) én waarom. Onlangs hebben we B=MAP onder de loep genomen. In deze nieuwsbrief zetten we drie andere modellen in de spotlights: het COM-B-model, de Theory of Planned Behaviour en het EAST-framework.

Maar eerlijk… kiezen tussen al die gedragsmodellen is bijna net zo lastig als kiezen wat je vanavond eet. Daarom hebben we de beste ‘ingrediënten’ uit verschillende modellen bij elkaar gegooid en daar onze Gedragsbepalers van gemaakt: zes factoren die je helpen om gedrag te ontrafelen én slimme interventies te bedenken.

🤞 Hopelijk hebben we jouw gedrag met deze intro al zo beïnvloed dat je niets anders kunt dan erover lezen in deze nieuwsbrief.

Team Perspective

COM-B MODEL

Het COM-B-model van Susan Michie, Maartje van Stralen en Robert West toont wat er nodig is om een specifiek gedrag mogelijk te maken. De kern: als je wilt dat mensen iets (anders) doen, moeten ze het kunnen (capability), de kans krijgen (opportunity) én het willen (motivation).

Samen vormen deze drie factoren volgens het COM-B-model de voorwaarden voor elk gedrag. Het model is breed toepasbaar op uiteenlopende contexten, van gezondheidszorg en onderwijs tot duurzaamheid en bedrijfsvoering. Daarom is het model geliefd bij velen.

THEORY OF PLANNED BEHAVIOUR

De Theory of Planned Behaviour van Icek Ajzen helpt je om gedragsintenties te ontleden. De kern: mensen zijn eerder geneigd iets te doen als ze het belangrijk vinden (attitude), denken dat anderen het ook doen (subjective norm) en het gevoel hebben dat ze het kunnen uitvoeren (perceived behavioural control).

Het COM-B-model en de Theory of Planned Behaviour helpen allebei om gedrag te verklaren, maar ze kijken er net even anders naar. Waar de Theory of Planned Behaviour vooral focust op het willen, benadrukt het COM-B-model het kunnen. Kortom: de Theory of Planned Behaviour is handig voor het snappen van gedragsintenties, terwijl COM-B-model helpt om ook meer naar de omgeving te kijken.

EAST-FRAMEWORK

Het EAST-framework van het Behavioral Insights Team (BIT) helpt je om gedragsinterventies praktisch vorm te geven. De kern: als je wilt dat mensen bepaald gedrag vertonen, moet je het makkelijk maken (Easy), aantrekkelijk presenteren (Attractive), sociale normen benutten (Social) én het juiste moment kiezen (Timely).

Het EAST-framework laat zien hoe je gedrag kunt nudgen door slim ontwerp. Waar het COM-B-model en de Theory of Planned Behaviour helpen om de juiste knoppen te identificeren waaraan je moet draaien, geeft het EAST-framework praktische richtlijnen om die knoppen effectief te bedienen. Samen vormen ze dus een krachtige combinatie van diagnose en interventie.

DE GEDRAGSBEPALERS

In plaats van te zoeken naar dé oplossing binnen één model, combineren we bij Perspective verschillende modellen. Ons eigen model onderscheidt zes gedragsbepalers die helpen om beter te begrijpen wat mensen wel of juist niet doen. De factoren vormen een rode draad door onze projecten, van het stellen van hypotheses tot het ontwikkelen van gerichte interventies. Zo komen we niet alleen tot waardevolle inzichten, maar ook tot oplossingen die echt werken.

  • Kennis: Informatie en inzichten waarover iemand beschikt.
  • Vermogen: Mentale en fysieke capaciteit om het gedrag te vertonen.
  • Zelfeffectiviteit: Geloof in eigen kunnen om het gedrag uit te voeren.
  • Attitude: Bestaande houding, emoties en overtuigingen.
  • Motivatie: Mate van bereidheid en innerlijke drijfveren.
  • Omgeving: Sociale en fysieke context die gedrag stimuleert of belemmert.

We gebruiken de Gedragsbepalers als kompas in onze projecten, zodat we samen scherp krijgen waar kansen liggen voor verandering. Wil je tijdens jouw project ontdekken welke factoren het meeste impact hebben? Neem contact op met onze gedragsexpert Sabine, zij denkt graag met je mee.

Contact

Kunnen we je ergens mee helpen? Wil je vrijblijvend sparren of gewoon iets meer weten over onze aanpak? Bel ons op 020-7774071 of plan een kennismaking (15 min call) met ons in. Je kunt ons natuurlijk ook een mail sturen.